Oostblog

Het liefst van al spreek ik Pools. Ik vind het zelfs leuker tegenwoordig om met een Pool een beetje weg te keuvelen dan gewoon Nederlands te praten. Nu ja, het zal er ook aan liggen dat ik altijd met dezelfde mensen Nederlands aan het praten ben. Ik spreek hier vooral Engels, soms Duits en net nog een beetje Russisch, maar pas als ik in het Pools begin voel ik me helemaal thuis in deze stad. Taalverwarring komt steeds minder voor. Soms lal ik nog een Pools woord tussen mijn Russisch maar dat doen de Polen zelf ook, dus daar laat ik mijn nachtrust niet voor.

Ze maken het me niet allemaal gemakkelijk anders. Net nog in de bib:

-Dag, ik heb twee boeken gereserveerd
-Kaart?
-(ik geef mijn kaart en volg de man naar het andere eind van de balie)
-Handtekening.
-Alsjeblieft, ...
-Een maand.

Nu, sommige mensen zijn dan weer heel vriendelijk als een buitenlandse ineens Pools begint te raaskallen. Net nog een lang gesprek gevoerd met de man van de retro-winkel om de hoek. En als dan de zon nog schijnt!

De geschiedenis van dit land valt in geen enkel opzicht te vergelijken met de geschiedenis van België. Door die rijke geschiedenis is er hier een soort historisch patriottisme ontstaan, dwepen met mislukte opstanden en veldslagen van eeuwen geleden.

Een dieptepunt was wereldoorlog twee, en de periode vlak erna. Er wordt nu nog, in Polen zelf, traditioneel gesproken over heldhaftig verzet, terwijl het buitenland het veelal heeft over Polen die Joden hebben aangegeven in ruil voor een kilo suiker. Een algemeen aangenomen feit is dat de Polen in Auschwitz vaak nog erger waren dan de Duitsers zelf. En vlak na Wereldoorlog II werden in een dorpje met de naam Jedwabne honderden overgebleven Joden vermoord door hun buren. In Polen komt sinds de jaren negentig een pijnlijk proces van omgaan met die minder heldhaftige beelden op gang. Ook het Joods erfgoed wordt, vooral na het verschijnen van Schindler's List, langzaamaan heropgewaardeerd.

Er zijn echter ook andere verhalen. Toen de Joden in ghetto's werden verzameld, hadden sommigen al door waar het naartoe ging. Vele Joodse vrouwen gaven hun kinderen aan Poolse buren, die ze opvoedden tot brave katholieken en na de oorlog, toen de ouders wegbleven, als hun eigen kinderen zijn blijven verzorgen.

Religie was taboe tijdens het communisme, en Jood zijn lag gevoelig, en daarom komen veel van die oorlogswezen nu pas te weten dat ze Joden zijn geweest, en niet Taddek Kozynski heetten maar Izak Goldstein.

Zo is er het voorbeeld van een oude katholieke priester die aan het sterfbed van zijn moeder zijn roots te weten kwam. Hij werd, via een tv-programma, herenigd met zijn orthodoxe oom, en heel Israël en Polen was er getuige van hoe ze zomaar wat naast elkaar zaten, een priester en een man met pijpekrullen. Lang geleden familie.

De lente toont zich mooi in de tuin van de Sheraton, da's dus het duurste gras dat ik ooit kapotgetrapt heb.

Een mooie roze Trabant gespot, maar hij was al weg toen ik met camera in aanslag klaarstond was de schoonheid al verdwenen. Misschien komt hij nog wel terug.

Ooit onderneem ik een tocht door Krakau, op weg naar Trabanten en Polski Fiats.

Net als in Italië hebben ze hier in Polen van die grote borden waar ze overlijdensberichten ophangen, zodat de hele stad weet dat Danuta Bletek en Adam Wyspianski dood zijn, en vooral niet meer leven.

Vandaag heb ik voor het eerst de man gezien die die overlijdensberichten ophangt. Een lange, magere man met een bleek gezicht. Hij liep heel snel, met een aftanse leren boekentas en een nietjesmachine in zijn handen. Bij het prikbord gekomen, pakte hij twee vellen A4 papier, niette die in het midden van het bord en snelde als de weerga weer weg.

Net of met elk nietje die arme Adam nog een keer stierf, zo respectloos deed-ie het. Het scheelde niet veel of hij had een zeis bij.

Op zoek naar een GSM-herlaadkaart (Orange). En dus, tijdens een wandeling door de stad, een GSM-winkel gespot. Of toch het bord, want de eigenlijke winkel bereiken was geen sinecure. Eerst een gang door, zo'n gang die binnen noch buiten is, eerder een soort parallel universum of een heelalpoort dan wel een echte gang. Achter die gang een binnenpleintje, en dat oversteken. Gelukkig kennen ze hier al pijlen. Voor de gelegenheid een keer geen levende. En dan weer zo'n gang in, en dan een deur in de zijkant van dat nieuwe parallelle universum ingaan. De trap die je daar ziet volgen. Ook de bocht. Je komt in een gang. Binnen deze keer. De GSM-winkel is de derde deur aan je rechterkant.

En ze hadden niet eens herlaadkaarten.

Polen hebben zo hun eigen interpretatie van dubbel glas, ze hebben twee ramen achter elkaar. Als je het te warm hebt, moet je dus eerst het binnenste en dan het buitenste raam openzetten. En als het zoals vandaag een beetje te fris is voor open vensters, maar het toch een beetje muf is binnen, zetten die Polen toch gewoon alleen het binnenste raam open?

Dat dat geen zak uitmaakt, breng dat maar eens aan hun verstand.

Dat die lessen Russisch in een verouderd gebouw plaatsvinden en dat de Poolse medestudenten soms tegenvallen, tot daar toe, en ik kan ook begrijpen dat een vrouw van in de 60 haar didactische methodes niet meer aanpast en dus lessen vult met luisteren naar halfvergane cassette's en allemaal tegelijk een tekst voorlezen, dat is ook nog aanvaardbaar, maar vandaag ging dat conservatisme net iets te ver.

Ons huiswerk: aandachtig een tiental argumenten tegen euthanasie lezen. En de eed van Hypocrathes staat helemaal vanboven, van statement en indoctrinatie gesproken.

De Polen kennen in hun wanhopige zoektocht naar werkgelegenheid niet altijd het verschil tussen een mens en een paal. Parkeermeters zijn hier geen automaten op de stoep, maar mannen en vrouwen in een fluohesje die je moet aanspreken om een parkingticktet te krijgen. En dan zijn er ook nog mensen die als beroep reclame maken, hetgeen erop neerkomt dat ze de hele dag een pijl vasthouden richting een of ander restaurant.

Vandaag was ik in de kadukke leeszaal van de bib de Westerse snob die met een laptop aan het werken was tussen allemaal stakkers van Poolse studenten.

En de mevrouw vroeg bij het inschrijven (bureaucratie!):
-familienaam?

Waarop ik:
-Svillèn

Vandaag take-away pizza laten komen, wegens lui en toch belachelijk goedkoop, 3 euro voor een gigantische pizza, doorsnede 48 cm.

En dan ben ik nu een appel aan het eten, om het gezond te houden. We hebben er lekkere gevonden. Waarschijnlijk geïmporteerd uit België.

En dan hebben we ook soep (soep!) in huis, versgemaakt van een halve prei, een wortel en een blik tescomaten. Niet te geloven hoe gezond wij bezig zijn, want op die pizza ligt ook tomaat en bovendien peterselie!